COKORDA KRISNA DWIYOGA, - (2023) BASITA PARIBASA RING SESOLAHAN TOPÉNG MASAL “BRAHMA WADA” SEKAA SENI MANDUKA ASRAMA RING RUMAH TOPÉNG DAN WAYANG SETIA DARMA. Other thesis, Universitas Hindu Negeri I Gusti Bagus Sugriwa Denpasar.
1911021036_COKORDA KRISNA DWIYOGA.pdf - Published Version
Restricted to Registered users only
Download (3MB)
Abstract
ABSTRAK
BASITA PARIBASA RING SESOLAHAN
TOPÉNG MASAL “BRAHMA WADA”
SEKAA SENI MANDUKA ASRAMA
RING RUMAH TOPÉNG DAN WAYANG SETIA DARMA
COKORDA KRISNA DWIYOGA
Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Agama
Program Studi Sastra Agama dan Pendidikan Bahasa Bali
Fakultas Dharma Acarya
Universitas Hindu Negeri I Gusti Bagus Sugriwa Denpasar
Email: cokdwiyoga@gmail.com
Paribasa Bali adalah bahasa ungkapan yang menjadi bahan memperindah
bahasa pada saat bergurau atau berkomunikasi untuk masyarakat atau teman.
Bahasa ungkapan ini seperti alat untuk mengeluarkan isi pikiran, menggunakan
simbol tentang keadaan dan perilaku manusia, yang di bandingkan dengan barang
ataupun hewan. Jika diteliti adanya paribasa Bali banyakada dalam drama tari
Bali, khususnya topéng yang dibawakan oleh Komunitas Manduka Asrama yang
berjudul “Brahma Wada”. Komunitas Manduka Asrama sudah mencetuskan karya
drama tari topéng yang berjudul “Brahma Wada” yang dibaewakan massal dari
para peserta komunitas ini.
Berdasarkan pemaparan di atas, terdapat pokok pembicaraan berupa
masalah yang akan dibahas dalam penelitian ini, yaitu: (1) Bagaimana bentuk
komunikasi di pementasan topéng massal “Brahma Wada” Komunitas Seni
Manduka Asrama di Rumah Topéng dan Wayang Setia Darma , (2)Paribasa Bali
apa saja yang ada di pementasan topéng massal “Brahma Wada” Komunitas Seni
Manduka Asrama di Rumah Topéng dan Wayang Setia Darma, dan (3) Nilai
Pendidikan apa saja yang ada di paribasa Bali pementasan topéng massal “Brahma
Wada” Komunitas Seni Manduka Asrama di Rumah Topéng dan Wayang Setia
Darma. Teori yang digunakan untuk menjawab permasalahan di atas adalah teori
sosiolinguistik dan teoi nilai. Jenis data yang digunakan adalah jenis data
kualitatif. Teknik pengumpulan data yang digunakan adalah dokumentasi,
wawancara, dan kepustakaan. Analisis data yang digunakan adalah penyajian
data, dan kesimpulan data.
Hasil penelitian tersebut dapat dijelaskan seperti di bawah ini: (1) Bentuk
komunikasi di pementasan topéng massal “Brahma wada” yaitu pembuka, forum
Raja Singosari, forum Raja Dandang Kumis, dan konflik, (2) Paribasa di
pementasan topéng massal “Brahma Wada yaitu sesonggan, wewangsalan, sloka
bebladbadan, sesawangan, papindan, raos ngempelin, dan (3) Nilai Pendidikan di
paribasa pementasan topéng massal “Brahma Wada” yaitu religius, jasmani,
kecakapan/intelek, keteguhan hati/komitmen, keterampilan, komunikatif.
Kata Kunci: Paribasa, Pementasan Topéng.
UNTENG BEBAOSAN
BASITA PARIBASA RING SESOLAHAN
TOPÉNG MASAL “BRAHMA WADA”
SEKAA SENI MANDUKA ASRAMA
RING RUMAH TOPÉNG DAN WAYANG SETIA DARMA
COKORDA KRISNA DWIYOGA
Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Agama
Program Studi Sastra Agama dan Pendidikan Bahasa Bali
Fakultas Dharma Acarya
Universitas Hindu Negeri I Gusti Bagus Sugriwa Denpasar
Email: cokdwiyoga@gmail.com
Paribasa Bali punika wantah basa rinengga sané dados rerasmén wiadin
panglengut basa, ritatkala magegonjakan utawi mabebaosan anggén pakraman
utawi pasawitrayan. Basa rinengga puniki, sekadi piranti sané pacang ngamedalang
daging pikayunan kalih pangrasa, nganggé sasemon indik kahanan kalih laksanan
jadma, sané kaimbangan ring kalih laksanan barang utawi buron. Yéning selehin
kawéntenan basita paribasa Bali akéh ring Drama Tari Bali, utamannyané topéng
sané kabaktayang olih Komunitas Manduka Asrama sané mamurda “Brahma
Wada”. Komunitas Manduka Asrama sampun ngembasang karya Drama Tari
Topéng sané mamurda “Brahma Wada” sané kabaktayang masal saking para
pamilet komunitas puniki.
Manut sané sampun kawedar ring ajeng, kapolihang unteng (1) Asapunapi
wangun babaosan sané wénten ring sesolahan topéng masal “Brahma Wada” sekaa
seni Manduka Asrama ring Rumah Topéng dan Wayang Setia Darma, (2) Paribasa
Bali napi manten sané wénten ring sesolahan topéng masal “Brahma Wada” Sekaa
Seni Manduka Asrama ring Rumah Topéng dan Wayang Setia Darma, miwah (3)
Nilai pendidikan napi sané wénten Paribasa Bali ring sesolahan topéng masal
“Brahma Wada” Sekaa Seni Manduka Asrama ring Rumah Topéng dan Wayang
Setia Darma. Teori sané kaanggén nyawis pikobet ring ajeng inggih punika teori
sosiolinguistik miwah teoi nilai. Soroh data sané kanggén inggih punika soroh data
kualitatif. Tata titi mupul data sané kaanggén inggih punika dokumentasi,
pabligbagan, miwah kapustakan. Pakebat data sané kaanggén inggih punika
pangwedar data, miwah pamicutet data.
Pikolih seseleh punika prasida katlatarang minakadi ring sor: (1) Wangun
bebaosan ring sesolahan topéng masal “Brahma Wada” inggih punika penglembar,
papahuman Raja Singosari, papahuman Raja Dandang Kumis, miwah konflik, (2)
Basita paribasa ring sesolahan topéng masal “Brahma Wada” inggih punika
sesonggan, wewangsalan, sloka, bebladbadan, sesawangan, papindan, raos
ngémpélin, (3) Nilai Pendidikan ring basita paribasa sesolahan topéng masal
“Brahma Wada” inggih punika religius, jasmani, kecakapan/intelek, keteguhan
hati/komitmen, keterampilan, bersahabat/komunikatif.
Unteng Kruna: Paribasa, Sesolahan Topéng.
| Item Type: | Thesis (Other) |
|---|---|
| Subjects: | P Language and Literature > PL Languages and literatures of Eastern Asia, Africa, Oceania |
| Divisions: | Fakultas Dharma Acarya > S1 - Sastra Agama & Pendidikan Bahasa Bali |
| Depositing User: | Unnamed user with username isma |
| Date Deposited: | 21 Oct 2025 01:45 |
| Last Modified: | 21 Oct 2025 01:45 |
| URI: | http://repository.uhnsugriwa.ac.id/id/eprint/567 |

